Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że tak transport lądowy dzieli się tylko na dwa podstawowe rodzaje: transport drogowy i transport kolejowy. W jednym i drugim przypadku można jeszcze dodatkowo mówić o transporcie ludzi i rzeczy. W tym artykule skupimy się jednak w dużej mierze na wadach i zaletach transportu kolejowego.
Czym jest transport kolejowym?
Jak każda forma transportu, także kolej, ma swoje wady i zalety. Ale zanim do nich przejdziemy odpowiedzmy sobie jednak na pytanie co to jest transport kolejowy? Transport kolejowy to ważny sektor transportu lądowego, który można dalej podzielić na pasażerski transport kolejowym, towarowy transport kolejowy oraz infrastrukturę. A pojęcie infrastruktury w transporcie kolejowym jest bardzo pojemne, składa się na nią:
– linie kolejowe;
– stacje (dworce, przystanki);
– zaplecze techniczne.
Do tego nie można zapomnieć o środkach transportu, czyli taborze kolejowym, na który składają się m.in. lokomotywy i wagony.
Z uwagi na to, że infrastruktura stanowi osobny pod-sektor transportu kolejowego to instytucje kolejowe zwykle dzielimy na przewoźników kolejowych i zarządców infrastruktury. Warto pamiętać, że kolej jest formą transportu sztywnotorowego, tzn. że środki transportu mogą się poruszać tylko wyznaczonym torem (najczęściej oznacza to jazdę po dwóch szynach, ale w zależności od zastosowanej technologii tory mogą mieć różne znaczenie). Torem będą zatem poruszać się całe pociągi, pojedyncze wagony, składy lub kabiny.
Co warto wiedzieć o transporcie kolejowym towarów?
Pasażerski transport kolejowym jest zdecydowanie bardziej znany niż jego towarowa odmiana. Trudno się temu dziwić, skoro zdecydowana większość osób dorosłych choć raz podróżowała pociągiem. Zdecydowanie mniej wiemy o kolejowym transporcie towarów. Może dlatego, że w Europie nie jest on aż tak popularny jak chociażby w USA. Towarowy transport kolejowy pomimo możliwości wyładunku tylko w ograniczonej liczbie miejsc i konieczności dalszego transportu towarów ciężarówkami jest bardzo efektywny. Kleją można jednorazowo przewieźć naprawdę olbrzymie ilości towarów i to bez obaw, że utknie się w korkach. Jednak taki transport jest tym bardziej efektywny im dalej przełożone są towary. Właśnie dlatego liderem, jeśli chodzi o udział towarowego transportu kolejowego są Stany Zjednoczone, a tuż za nimi Rosja i Chiny.
Jakie są zalety transportu kolejowego?
Zarówno jeżeli chodzi o transport pasażerski, jak i towarowy, kolej ma wiele zalet. Wśród nich warto wymienić przynajmniej takie jak:
– pociągi nie stoją w korkach, dlatego z wyjątkiem sytuacji awaryjnych, dojeżdżają na czas i to zwykle dużo szybciej niż w przypadku transportu samochodowego;
– w krajach wysokorozwiniętych pociągi przemieszczają się z bardzo dużymi prędkościami;
– znacznie niższy odsetek wypadków niż w przypadku transportu drogowego;
– transport kolejowy jest bardziej ekologiczny, zarówno w przypadku przewozu pasażerów, jak i towarów, dzięki wysokiej ładowności względne zużycie paliwa czy energii jest o wiele niższe, a co za tym idzie przewozy kolejowe emitują mniej CO2;
– duża ładowność pozwala przewieźć dużą liczbę pasażerów lub towarów za jednym razem;
– transport kolejowy jest łatwo dostępny, duża część połączeń dostosowana jest także do przewozu pasażerów niepełnosprawnych, z rowerami czy wózkami dziecięcymi;
– stosunkowo niskie ceny, zwłaszcza na długich trasach;
– wysokorozwinięte kraje posiadają rozwiniętą sieć kolejową.
Jakie są wady transportu kolejowego?
Każdy rodzaj transportu ma też swoje wady, podobnie jest w przypadku transportu kolejowego. Choć zarówno przewoźnicy kolejowi jaki i firmy zarządzające infrastrukturą starają się ograniczać niektóre wady tej formy transportu niektórych z nich nie da się wyeliminować:
– mniejsza elastyczność ze względu na fakt, że pociągi wyjeżdżają tylko z określonych stacji i poruszają się po wyznaczonych torach;
– awarie, choć zdarzają się rzadko, to w przypadku np. wypadku na linii kolejowej możliwość przejazdu blokowana jest często na wiele godzin, co powoduje spore opóźnienia;
– różne kraje stosują różne rozstawy torów, co utrudnia transport międzynarodowy;
– w przypadku transportu towarów wielkość ładunku trzeba dostosować do wymagań infrastruktury kolejowej;
– nadal zdarzają się przypadki kradzieży, czy to w transporcie kolejowym, czy to w transporcie pasażerskim;
– budowa linii kolejowych jest bardzo kosztowna, a sieć kolejowa nie wszędzie dociera.
Ile to kosztuje?
Transport kolejowy ma pewne ograniczenia, już choćby przez sam fakt, że pociągi mogą poruszać się tylko po wyznaczonym torem. Zatem taka forma transportu nie miałaby większej racji bytu gdyby nie preferencyjne ceny, zwłaszcza na długich odcinkach. Jednak to, ile kosztuje transport kolejowy, zależy od wielu czynników. Jednym z podstawowych wyznaczników kosztu przewozu koleją jest długość trasy. Cena za kilometr zwykle jest tym niższa im dłuższą trasę realizuje pociąg. Co za tym idzie najbardziej ekonomicznie wypada jazda pociągiem, ale także przewóz towarów, na bardzo długich trasach. Ponadto cena za przejazd będzie uzależniona od przewoźnika obsługującego daną trasę, a w przypadku przewozów pasażerskich także od klasy pociągu, oraz wagonu w którym podróżujemy. Warto jednak wiedzieć, że koszt transportu kolejowego często można obniżyć kupując bilety z większym wyprzedzeniem. Przewoźnicy kolejowi często oferują dodatkowe rabaty za zakup biletu w przedsprzedaży.
